Lurraren dinamikaren agerpenak

 Plaka tektoniken teorioa esaten du kontinenteak ez dirale mugitzen plaka litosferikoak baizik. Plakak hiru eratan mugitzen dira:
Banantze mugimendua: mugimendu honek Wegener azaldu zuen teoriaren mugimendua da
Hurbiltze mugimendua: Plaken arteko kolisioak eragiten ditu eta bi mota daude:
  • Abdukzio: bi plaken arteko talka da eta lurrikadak, sumendiak edo mendiak sortzen ditu
  • Subdukzio: plaka ozeaniko bat eta plaka kontinentala bat talka egiten dute, ozeanikoa dentsitate handiago duenez behera joaten da mantuan sartzen. Lurrikada eta sumendi indartsuak sortzen ditu eta irlako arkua sortu ahal du.
Alboko lekualdaketako mugimendua: bi plakak talka egiten dute eta bakoitza alde batera mugitzen da. Adibide bat San Andreseko Faia, plaka amerikako iparraldeko plaka hegoaldera mugitzen da eta bareko plaka iparraldera

Fluido bakoitza (gasa ala likidoa) berotzen denean igotzen da bere dentsitatea jeisten baita eta igo denean berotik urrun dagoelako hozten da dentsitaea igotzen da eta berriro jeisten da. Mugimendu horri konbentzio korronteak deitzen zaio eta mugimendu horrek plaka litosferikoak mugitzen ditu.

Sumendiak:
Sumendi bat erroitz edo lurrazaleko zulo bat da, nondik material ia urtuta edo barruko gasak ateratzen dira.

Lurrikadak:
Lurrikadak plaka klitosferikoek osatzen dituzten arrokazko masak mugitzean ala apurtzean askatzen duten energiagatik osatzen dira.

Sumendiak eta lurrikadak plaken mugetan sortzen dira plakek hurbiltze mugimendua egiten dute eta.

Sumendiak eta lurrikadak geologikoki

Erliebeak: 

Plaka litosferikoan dagoen formak eta istripo geologiko multzoari erliebea deitzen zaio. Erliebea itsosoaren nibelatik gora ala behera izan ahal da.

Urpeko erliebea:

 Urpeko fosa: Faia handi bat bezala dira baina itsasoren hondoan, barranku bezala dira eta mila metroko distzntzia izan ahal dute.

Amildegiko lautasun: Hiru mila ala sei mila metrotara dagon lautasuna da.

Urpeko meseta: Ia itsasoaren parte guztia estaltzen du eta bere izena esaten duen arabera laua da.

Urpeko dorsala: Urpeko mendi kate dira eta plaken mugetan daude.

Lurazaleko erliebeak:

Beheraldi: Barrankuak eta prezipizioak dauden lekua da.

Lautasun: Ia lauak dira eta ez dute mendirik eta kasu geienetan itsasoaren nebelean duade.

Meseta: Lauak dira baina leku altuetan daude

 Mendikate: Mendi multzoak dira. Mendiak goragune naturalak dira eta plaken talkatik sortzen dira.

Himalaya eta Andeen sorrera:

Himalaya: Himalayak abdukzioaren bidez eta plaka euroasiatikoa plaka indikoaren aurka topatuz (eta oraindik topatzen) sortu zen.
Andeak: Andeak subdukzioren bidez eta plaka nazkarra plaka sudamerikanoarekin topo eginez sortu zen.

No hay comentarios:

Publicar un comentario